Türkiye’nin personel rejimi parçalı bir yapıya sahiptir. Bunun sonucu olarak işçi, memur, sözleşmeli, 4/B, geçici işçi, KİT personeli ve kurum sözleşmeli gibi pek çok istihdam statüsü bulunmaktadır.

Aynı şekilde çalışanların hak ve sorumluluklarını düzenleyen, farklı tarihlerde çıkarılmış çeşitli Kanun ve ikincil mevzuat da söz konusudur.

Kimi zaman da daha önce çıkarılmış bir Kanun’a torba yasa tekniği ile ekleme yapılarak çeşitli haklar ihdas edilebilmektedir. Farklı kanunlardaki bu düzenlemelerden çoğu zaman da çalışanların bilgisi olmamaktadır.

Bu düzenlemenin en önemlilerinden birisi, 5620 Sayılı Kanun’dur. 

2007 yılında yürürlüğe giren bu 5620 sayılı Kanun’a, 2011 ve 2015 yılında torba yasalarla ekleme yapılarak sürekli işçilere çeşitli haklar tanınmıştır.

Peki, 5620 sayılı ‘Kamuda Geçici İş Pozisyonlarında Çalışanların Sürekli İşçi Kadrolarına Veya Sözleşmeli Personel Statüsüne Geçirilmeleri, Geçici İşçi Çalıştırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da Sürekli İşçileri ilgilendiren hangi düzenlemeler yer almaktadır?

5620 Sayılı Kanun’daki Ek 1. Madde şu şekildedir:

EK MADDE 1- (Ek: 13/2/2011-6111/207 md.)

(1) Kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli işçi kadrosunda çalışan işçilere; bakmaya mecbur olduğu veya işçi refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır kaza geçirmesi veya önemli bir hastalığa tutulmuş olması hallerinde, bu hallerin raporla belgelendirilmesi şartıyla, istekleri üzerine en çok altı aya kadar ücretsiz izin verilebilir. Aynı şartlarla bu süre bir katına kadar uzatılabilir.

(2) İşçilere, 10 hizmet yılını tamamlamış olmaları ve istekleri halinde işçilik süreleri boyunca ve bir defada kullanılmak üzere altı aya kadar ücretsiz izin verilebilir.

(3) Yetiştirilmek üzere (burslu veya kendi imkânlarıyla gidenler dâhil) yurt dışına Devlet tarafından gönderilen öğrenci ve memurlarla, yurt içine ve yurt dışına sürekli görevle atanan memurların işçi olan eşlerine işçilik süresince her defasında bir yıldan az olmamak üzere en çok sekiz yıla kadar ücretsiz izin verilebilir. Ücretsiz izin süresinin bitiminden önce mazeretini gerektiren sebebin kalkması halinde, işçi derhal görevine dönmek zorundadır. Mazeret sebebinin kalkması halinde veya ücretsiz izin süresinin bitiminden itibaren 10 gün içinde görevine dönmeyenler, işçilikten istifa etmiş sayılır.

(4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ile Devlet Personel Başkanlığınca müştereken belirlenir."

MAZERETE BAĞLI REFAKAT İZİN HAKKI!

Bu madde ile kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli işçi kadrosunda çalışan işçilere; bakıma muhtaç yakınlarının bulunması halinde, 6 aya kadar ücretsiz refakat izni verilebilmesi düzenlenmiştir. Bu süre, aynı şartların geçerli olması halinde 1 yıla kadar uzatılabilecektir.

Bu düzenlemeye göre sürekli işçi;

  • Anne
  • Baba,
  • Eş,
  • Çocuk,
  • Kardeşlerinden birini

bakmaya mecbur olması veya refakat etmediği takdirde söz konusu kişinin hayatının tehlikeye girecek olması durumunda, ücretsiz refakat izni talebinde bulunabilir. Bu kişilerden birinin ağır kaza geçirmesi veya önemli bir hastalığa tutulmuş olması da refakat için hakkını doğuran durumlardır.

Sürekli işçinin, refakat izni kullanabilmesi için bakıma muhtaç yakınının durumunu raporla belgelendirilmesi gerekir.

Özetle sürekli işçilerin; ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır kaza geçirmesi veya önemli bir hastalığa yakalanması durumunda refakatçiye ihtiyacı varsa 6 aya kadar ücretsiz izin hakları vardır. Aynı şartlarla bu süre 1 yıla kadar uzatılabilir.

10 YILI DOLDURAN İŞÇİYE BİR KEREYE MAHSUS ÜCRETSİZ İZİN HAKKI!

5620 sayılı Kanun’un işçiler açısından çok az bilinen bir hak daha tanımaktadır. Aynı Kanunun Ek 1 maddesinin ikinci fıkrası ile de 10 hizmet yılını tamamlamış olan sürekli işçilere, istekleri halinde 6 aya kadar bir kereye mahsus ücretsiz izin hakkı tanımıştır. Bu izin, bütün işçilik süreleri boyunca bir kez ve bir defada kullanılmak üzere verilecektir.

Yani 10 yılı doldurmuş bir işçinin, hiçbir şarta bağlı olmaksızın bir kereye mahsus 6 aylık ücretsiz izin hakkı bulunmaktadır.

MEMUR EŞİ TAYİN OLAN İŞÇİYE ÜCRETSİZ İZİN HAKKI

Yine 5620 sayılı Kanun’un 1. Ek Maddesinin üçüncü fıkrasıyla, memur olan eşin devlet tarafından yetiştirilmek üzere yurt dışına gönderilmesi ya da yurt içine veya yurt dışına sürekli görevle atanması durumunda, işçi olan eşlere ücretsiz izin hakkı tanınmıştır. Bu haktan, öğrenci olan eşi eğitim amacıyla yurt dışına gönderilen veya giden işçiler de yararlanabilir.

Bu ücretsiz izin, işçilik süresince her defasında 1 yıldan az olmamak üzere en çok 8 yıla kadar verilebilir. Ücretsiz izin süresinin bitiminden önce mazeretin ortadan kalkması halinde, işçi derhal görevine dönmek zorundadır. Mazeretin ortadan kalkması durumunda ya da ücretsiz izin süresinin bitmesi halinde 10 gün içinde görevine dönmeyenler, işçilikten istifa etmiş sayılır.

Bu madde ile de memur eşi yurt içine veya yurt dışına tayin olan sürekli işçinin 8 yıla kadar ücretsiz izin kullanabilmesi mümkündür.