Ancak, bu yeni toplu sözleşme metni incelendiğinde hizmet kolları arasındaki ücret dengesizliğinin giderek arttığı ve kurumlar arası ücret dengesizliğine dönüştüğü ilk bakışta göze çarpmaktadır. Bu sorun, daha önceki sözleşme metinlerinde de varlığını sürdürmekteydi. İşte bu makalede, kamu görevlilerinin mali haklarını etkileyen bu önemli konuyu ele alacağız.
Kamu Sektöründe Ücret Adaletsizliği Yeniden Gündemde
Türkiye'de kamu sektöründe çalışan memurlar, sözleşme personeli ve memur emeklileri için belirlenen 2024 ve 2025 yılı zam oranları, kamu görevlileri arasındaki ücret adaletsizliği sorununu gündeme taşıdı. Özellikle, toplu sözleşmelerle aynı unvana aynı ücret uygulamasının her geçen dönemde zayıfladığına ve 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname öncesine geri dönüldüğüne dikkat çekiliyor.
Hizmet Kollarına Yönelik Ayrıcalıklar Sorunu Büyütüyor
Kamu kurumlarının, hizmet kollarına özel olarak belirlediği mali düzenlemeler, kamu personelinin mali ödemelerinde ciddi orantısızlıklar ve adaletsizlikler yaratıyor. Örneğin, ek ödeme oranları, özel hizmet tazminatları, fazla çalışma ücretleri ve zam oranları gibi unsurlarda farklılıklar, kurumlar arasında ücret dengesizliği sorununu daha da büyütüyor.
Sorunun Boyutları Büyümeye Devam Ediyor
Hizmet kollarının etkinliğine göre bazı kamu kurumlarının çalışanlarına sağlanan mali avantajlar, sorunun boyutlarını daha da büyütüyor. Bu durum, kamu personelinin adil ve eşit bir şekilde maaşlarını alamadığı bir sistemi doğuruyor. Kamu görevlilerinin, işlerine göre farklı maaşlar alması, uzun vadede daha büyük sorunlara yol açabilir.
Elbette kamu personelinin hak ettiği mali haklar verilmelidir ama bir kurumda çalışanlara verilip de başka kurumlarda çalışanlara verilmezse kurumlar arasındaki mali makas artacak ve bir süre sonra da kurumlar arası geçiş talepleri 666 sayılı KHK öncesinde olduğu gibi tekrar gündeme gelecektir.
Unvanlar ve kurumlar arası ücret dengesizliğine ilişkin örnekler
Toplu sözleşme sonrasında unvanlar ve kurumlar arasında oluşan ücret dengesizliğine örnekler verilecektir. Daha önceki toplu sözleşmelerde de benzer ücret dengesizliği oluşmuştu.
İcra memurlarının tazminatı 20 puan arttırıldı
İcra memuru kadrolarında bulunanların Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karara ekli (III) sayılı Cetvel’e göre dereceleri itibarıyla yararlanmakta oldukları tazminat oranlarına 20 puan ilave edilecektir.
Buna göre bu kadrolarda bulunan personele ilave olarak 9500*maaş katsayısı*%20 = ödenecek tutar. Temmuz sonrası için hesaplama yapmamız gerekirse 9500*0,509796*% 20 = 968,61 TL ödenecektir. Bu tutar maaş katsayısına bağlı olduğu için 2024 yılı Ocak ayındaki tutar daha fazla olacaktır.
Mahkemelerde görev yapan personelin fazla çalışma ücreti arttırıldı
Toplu sözleşmeye göre 5235 sayılı Kanun uyarınca kurulmuş olan ve iş yoğunluğu diğer mahkemelere göre fazla olan mahkemelerde görev yapan memurlar ile sözleşmeli personele ayda 50 ve her bir personel için yılda 300 saati geçmemek üzere yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen fazla çalışma saat ücretinin dört katını aşmamak kaydıyla fazla çalışma ücreti ödenebilecektir. Fazla çalışma ücreti ödenebilecek personel sayısı, mahkemelerde görev yapan toplam personel sayısının %30’unu geçemeyecektir.
Zabıt katibi ve mübaşirlerin tazminat ve ek ödemesi arttırıldı
Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karara ekli (III) sayılı Cetvel’e göre mübaşir kadrolarında bulunanlar ile zabıt katibi kadrolarında bulunanlardan 5 ve daha alt derecelerden aylık alanların dereceleri itibarıyla yararlanmakta oldukları tazminat oranlarına 7 puan ilave edilecektir. Yine 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4’üncü maddesinin (B) fıkrası kapsamında mübaşir unvanlı sözleşmeli personel pozisyonlarında istihdam edilenlerin 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye göre yararlanmakta oldukları ek ödeme oranlarına 7 puan ilave edilecektir.
Temmuz ayı verilerine göre bu ödemenin parasal tutarı ise 9500*0,509796*%7=339,014 TL’dir.
İl nüfus ve vatandaşlık müdürlerinin ek ödemesi arttırıldı
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye ekli (I) sayılı Cetvel’e göre il nüfus ve vatandaşlık müdürü kadrolarında bulunanların yararlanmakta oldukları ek ödeme oranına 15 puan ilave edilecektir. Bu ödemenin parasal tutarı ise 9500*0,509796*%15=726,45 TL’dir.
112 Acil çağrı merkezlerinde görevli personelin ek ödemesi arttırıldı
112 Acil Çağrı Merkezlerinde çağrı karşılama memuru unvanlı kadrolar ile çağrı karşılama personeli unvanlı pozisyonlarda bulunanların 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye göre yararlanmakta olduktan ek ödeme oranlarına 10 puan ilave edilecektir.
Bu ödemenin parasal tutarı ise 9500*0,509796*%10 = 484,30 TL’dir.
GİB ve SGK il müdürlükleri personelinin fazla çalışma ücreti arttırıldı
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın taşra teşkilatı personelinden (Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü merkez teşkilatında emeklilik işlemlerinin fiilen yürütüldüğü birimlerde çalışanlar dahil) iş yoğunluğu diğerlerine göre daha fazla olan birimlerde görev yapan memurlar ile sözleşmeli personele, her bir personel için ayda 50 ve yılda 350 saati geçmemek üzere yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen fazla çalışma saat ücretinin beş katını aşmamak kaydıyla fazla çalışma ücreti ödenecektir. Bu fıkraya göre fazla çalışma ücreti ödenebilecek personel sayısı, taşra teşkilatında görev yapan toplam personel sayısının %25’ini geçemeyecektir.
Vergi dairesi müdürlükleri personeli için de fazla çalışma ücreti aynı şekilde ödenecektir.
Servis hizmetinden yararlanamayan TBMM personeline ödeme yapılacak
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görev yapan personele işe geliş gidişleri için servis hizmeti sağlanır. Servis hizmetinin sağlanamaması durumunda, bu personele mesai günleri bir gidiş, bir geliş esas alınarak aylık toplu taşıma kartı bedeli ödenir.
Aylık toplu taşıma kartı bedeline, toplu taşıma sisteminin işleyişi nedeniyle ikamet ettiği mahalle bağlı olarak işe geliş ve gidişlerinde birden fazla toplu taşıma aracını aktarma yapmak suretiyle kullanmak zorunda olan personelle sınırlı olmak üzere, mesai günleri bir gidiş ve bir geliş için birer aktarma bedeli de dahil edilecektir.
Sonuç ve öneriler
Elbette her kurumda çalışan personelin çalışma şartları aynı değildir. Toplu sözleşme metni bir bütün olarak incelendiğinde birçok kamu kurumunda görev yapan personele fazla çalışma ücreti öngörüldüğü, birçoğunun ek ödeme oranının arttırıldığı, bazılarına nöbet ücreti ödendiği, bazılarına da toplu taşıma ücreti verildiği görülmektedir. İşte bu durum ister istemez kamu kurumları arasında sosyal ve mali haklar açısından dengesizlik oluşturmaktadır. Bu nedenle toplu sözleşme metninin bir bütün olarak gözden geçirilerek ortaya çıkan ücret dengesizliğine köklü bir çözüm üretilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz.
Ahmet Ünlü -Yeni Şafak.
