Vergi usul cezalarında da benzer bir durum yaşanıyor. Küçük işletmelerle büyük işletmelere aynı ceza tarifesi uygulanıyor ve bu eşitsizliğin cezaların caydırıcılığını azalttığı ifade ediliyor. Bazı Avrupa ülkeleri, Finlandiya, İngiltere ve İsviçre gibi örneklerde olduğu gibi, cezaların ihlal yapan kişinin gelir seviyesine göre belirlendiği bir sistem benimsemiş durumda.
Türkiye'de de bu doğrultuda hareket edilmesi gündemde. Hükümet, vergi sistemi modernizasyonu kapsamında, para cezalarının gelire orantılı bir şekilde belirlenmesini ele alıyor. Bu yeni düzenleme ile geliri düşük olanlara daha düşük, geliri yüksek olanlara ise daha yüksek cezalar kesilmesi öngörülüyor. Ayrıca trafik cezalarının araç bedeline endekslenmesi de planlar arasında yer alıyor.
Bu değişikliklerin amacı, cezaların daha adil ve caydırıcı olmasını sağlamak, aynı zamanda gelir eşitsizliğini de göz önünde bulundurarak ceza sistemini düzenlemektir.
CAYDIRICILIK GETİRİR
Zengin ve dar gelirli arasındaki ceza eşitsizliğinin önüne geçilmesi planlanan gelişme ile ilgili üst düzey kaynaklar konuya ilişkin "Avrupa'da birçok ülke gelire oranlı ceza sistemi uyguluyor. Türkiye'de de bu sistemin hayata geçirilmesi zor değil. Kırmızı ışıkta geçen ya da hız ihlali yapan 500 bin liralık bir aracın sahibi de 5 milyonluk aracın sahibi de yaklaşık 1000 TL para cezası ödüyor. Bu da cezaların caydırıcılığını tartışmaya açıyor. Yine aynı şekilde küçük bir işletme ile büyük ölçekli bir işletme vergi usul cezasında aynı cezayı alıyor. Bazı alanlarda yapısal reformlar yapılarak bunların önüne geçilebilir" ifadelerini kullandı.
BİRÇOK ÜLKE BU SİSTEMİ UYGULUYOR
Finlandiya, İngiltere ve İsviçre gibi ülkelerde bazı cezalar ihlali yapan kişinin gelir seviyesine göre belirleniyor. Örneğin İngiltere'de otoyolda hız sınırını aşan bir kişiye, haftalık gelirinin 1,5 katı tutarında ceza yazılıyor. Finlandiya'da geçtiğimiz aylarda iş adamı Anders Wiklof'a, 50 kilometre hız sınırı bulunan yolda arabasıyla 82 kilometre hızla gittiği için yaklaşık 121 bin avro trafik cezası yazıldı. Aynı iş adamı 2018'de 63 bin 680 avro para cezasına çarptırılmış ve 2013'te de 95 bin avro ödemek zorunda kalmıştı.
Resul Ekrem Şahan
