Kanun, amirlerin hem yönetim yetkisini hem de astlarına karşı sorumluluklarını çerçeveleyen temel kuralları içermektedir.
Amirlerin Temel Görevleri
Kanunun ilgili maddesi gereğince, amir konumundaki memurların başlıca görev ve sorumlulukları şunlardır:
- Kanun ve mevzuata uygun şekilde görevleri eksiksiz ve zamanında yapmak ve yaptırmak
- Astlarını eğitmek ve mesleki gelişimlerine katkı sağlamak
- Memurların hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmek
- Astlarına hakkaniyetli ve eşit davranmak
- Yetkisini hukuka ve mevzuata uygun şekilde kullanmak
- Memurlarına kanunlara aykırı emirler vermemek
- Astlarından kişisel menfaat talep etmemek, hediyelerini kabul etmemek ve borç almamak
Bu maddeler, kamu yönetiminde disiplinin sağlanması ve çalışanların adil bir çalışma ortamında bulunmasını amaçlamaktadır.
Amirlerin Disiplin ve Gözetim Sorumluluğu
Amirlerin sorumlulukları sadece idari yönetimle sınırlı kalmayıp, memurların meslek etiğine ve hukuka uygun davranmasını sağlamayı da kapsamaktadır.
Memurların görevlerini yerine getirmemesinden veya eksik yerine getirmesinden amirler de sorumlu tutulabilir.
Amirler, astlarının mevzuata uygun çalışmasını sağlamak adına disiplin süreçlerini işletmek zorundadır.
Memurların hem görevleriyle hem de kamu güvenini sarsacak davranışlarıyla ilgilenmek amirlerin sorumlulukları arasındadır.
Amirlerin Hukuki Sınırları
Amirler, astlarına hukuka aykırı emirler veremez ve kişisel menfaat sağlamaya yönelik taleplerde bulunamaz.
Eğer bir amir, astına kanuna aykırı bir emir verirse, bu emri yerine getiren memurun sorumluluğu sınırlı olur ve hukuki sorumluluk esasen emri verene aittir.
Ancak, emrin yazılı olarak verilmesi ve memurun bu emri yerine getirmesi durumunda, memur disiplin cezası almaz.
Ancak, konusu suç teşkil eden bir emir verildiğinde, memur bu emri kesinlikle yerine getirmemekle yükümlüdür.
Bu kurallar, kamu yönetiminde hukukun üstünlüğünü korumak ve keyfi uygulamaların önüne geçmek amacıyla oluşturulmuştur.
Amirlerin Astlarından Kişisel Menfaat Sağlaması Yasaktır
Amirler, memurlarından herhangi bir özel hizmet talep edemez.
Örneğin, bir amirin memuruna çocuğunu okula götürmesini istemesi veya kişisel işlerini yaptırması hukuka aykırıdır.
Ayrıca, amirlerin memurlarından borç alması veya hediyelerini kabul etmesi kesinlikle yasaktır.
Bu tür davranışlar tespit edildiğinde, ilgili amirler hakkında hukuki ve idari soruşturma açılabilir.
Amirlerin Takdir Yetkisinin Sınırları
Amirler, kendilerine verilen takdir yetkisini hakkaniyetli ve eşitlikçi bir şekilde kullanmakla yükümlüdür.
Örneğin, yıllık izinlerin verilmesi konusunda amirler keyfi kararlar alamaz.
Yıllık izin hakkı haksız bir şekilde kısıtlanan memurlar, üst amirlere şikâyette bulunabilir veya idari yargıya başvurabilir.
Bu tür uygulamaların önüne geçmek için amirlerin tüm memurlarına eşit muamele yapması gerektiği vurgulanmaktadır.
Amirlerin Disiplin Cezaları ve Sorumlulukları
Amirler, astlarına yönelik aşağılayıcı, hakaret içeren veya tehdit edici davranışlarda bulunamaz. Eğer bu tür davranışlar tespit edilirse, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile karşı karşıya kalabilirler.
Görevinden uzaklaştırılan bir memur hakkında 10 iş günü içinde soruşturma başlatılması zorunludur.
Eğer bir amir, keyfi nedenlerle veya kişisel husumetle bir memuru görevden uzaklaştırmışsa, hukuki ve cezai sorumluluk doğar.
Sonuç: Kamu Yönetiminde Adil ve Etkin Bir Yönetim İçin Amirlerin Rolü
657 sayılı Kanunun 10. maddesi, kamu kurumlarında amirlerin yetkilerini adil ve hukuka uygun şekilde kullanmasını zorunlu kılar.
Amirler, astlarının görevlerini yerine getirmelerini sağlamakla yükümlüdür.
Memurların mevzuata aykırı davranışlarını takip etmek ve disiplin süreçlerini yönetmek amirlerin sorumlulukları arasındadır.
Haksız uygulamalardan kaçınmak ve memurlara eşit muamele yapmak yasal bir zorunluluktur.
