Bu durumun ekonomik bir problem olarak ele alınması gerektiğini belirten uzmanlar, hemşire açığının verimlilik kaybına yol açtığını vurguluyor.
Hemşire Açığının Ekonomik Boyutları
OECD’nin 2021 verilerine göre, 1000 nüfus başına düşen hemşire sayısı ortalama 9.2. Ancak Türkiye, Brezilya, Endonezya, Kolombiya ve Meksika’da bu sayı 3’ün altında. Dünya genelinde 29 milyon hemşire bulunuyor ve bu, global sağlık çalışanlarının yüzde 49’unun hemşirelerden oluştuğu anlamına geliyor. Türkiye’de ise toplam sağlık çalışanlarının yüzde 18’i hemşire. Koç Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ayişe Karadağ, DSÖ’nün yetersiz bakımın düşük ve orta gelirli ülkelerde 1.6 trilyon dolarlık verimlilik maliyetine neden olduğunu açıkladığını belirtiyor. Karadağ, “Sağlığın bozulması, küresel ekonomiye toplam GSMH’nın yüzde 15 oranında maliyet yükü getiriyor” dedi.
Gelişmiş Ülkelerde Durum
Gelişmiş ülkelerde hemşire erişimi biraz daha iyi durumda. Prof. Dr. Karadağ, “Gelişmiş ülkelerde yatan her 10 hastadan birinde bir sorun yaşanıyor. Bu da hastane harcamalarının yüzde 13’üne denk geliyor. Enfeksiyonu önlemek için yapılan her 1 dolarlık yatırım 7 dolarlık getiri sağlıyor” şeklinde konuştu.
Türkiye’de Hemşire Açığı ve Nedenleri
Türk Hemşireler Derneği Başkanı Azize Atlı Özbaş, Türkiye’de hemşire açığının büyük olduğunu ve gençlerin bu alana ilgi gösterdiğini ancak meslek stratejisinin eksik olduğunu belirtti. Türkiye’de 208 üniversitede 177 hemşirelik programının tam kontenjanla eğitim verdiğini ve 2023 kontenjanının 21 bin 565 öğrenci olduğunu ifade eden Özbaş, “Ancak öğrencilerin yüzde 87’si yurtdışına gitmek istiyor, bunların yüzde 41’i ise bir daha dönmeyi düşünmüyor. Bu hem sağlık hem de ekonomi açısından büyük sorun” dedi.
Geleceğe Yönelik Öneriler
Özbaş, üniversitelerin ve sağlık kuruluşlarının tedbir alması gerektiğini belirtti. Ayrıca, atama sorununa dikkat çekerek, “100 bin hemşire atama bekliyor. Kamu hastaneleri üniversite mezunu olmayan hemşire almıyor ama sektörde lise mezunu hemşire hâlâ çok fazla” dedi.
Prof. Dr. Karadağ ise hemşirelerin koruyucu sağlık hizmetlerinde daha fazla kullanılmasının önemini vurguladı. Tele sağlık, yapay zeka ve evde sağlık hizmetlerinin gelecekte hemşirelerin önemli rol oynayacağı alanlar olacağını belirten Karadağ, hemşirelik mesleğinin kullanım alanlarının genişletilmesi gerektiğini söyledi.
Hemşire Açığının Çözüm Yolları
- Tele Sağlık: Hastaneler küçülecek, uzaktan sağlık hizmetlerine yatırım artacak. Tele sağlığın kilit noktası hemşireler olacak.
- Yapay Zekâ: Hemşirelerin verilerin dilinden anlaması gerekiyor. Yapay zekânın dilinden anlayan hemşirelere ihtiyaç var.
- Evde Sağlık: Evde sağlık hizmetlerine ihtiyaç artıyor. Bireyleri kendi sağlıklarından sorumlu hale getirmek şart. Hemşireler bu alanda eğitilmeli.
Prof. Dr. Karadağ, “Dünya Sağlık Örgütü, bakım hizmetlerinden doğan maliyetlerin azaltılması için koruyucu sağlığın etkili olduğunu belirtiyor. Bu nedenle hemşireler koruyucu hizmetlerde kullanılmalı. Ev ziyaretleri, çocuk sağlığı kontrolleri, ilaç kullanım takibi, stres etkenlerinin takibi hemşirelerin ana çalışma alanıdır” dedi.
