Bu 4 farklı derece memurlar arasında eşit olabileceği gibi birbirinden farklı da olabiliyor.
Memurlar için öngörülen sistemi ile ilgili detaylar aşağıda yer almaktadır.
1-KADRO DERECESİ
Kadro derecesi, bir memurun atanmış veya işgal ettiği kadronun derecesidir. Devlet Memurları Kanunu'nun ilgili maddelerinde belirtildiği üzere, kadrosuz bir memur çalıştırılamaz. Ayrıca, hiçbir memur sınıfının dışında veya sınıfının içindeki derecesinin altında bir derecede görevlendirilemez.
Ancak, belirli durumlarda, örneğin 5. derecedeki kadrolara nitelikleri uygun memur bulunmadığı zamanlarda, memurun öğrenim durumuna göre belirlenen yükselinebilecek dereceyi aşmamak kaydıyla, aynı sınıftan bir kadroya atanması mümkündür. Bu durumda, ilgili memur, işgal ettiği kadrodaki kazanılmış derece ve kademelerin aylığını almaya devam eder ve aylıkta kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi genel kurallara göre gerçekleştirilir. Ancak, karşılık gösterilen kadrolar ilgili kişi için kazanılmış hak teşkil etmez.
Kamu kurum ve kuruluşlarına ait kadro ve pozisyonların ihdası, iptali ve kullanılmasına dair esas ve usuller ise Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenmektedir ve kadrolardaki derece değişiklikleri Cumhurbaşkanı tarafından yapılır.
2- KAZANILMIŞ HAK AYLIĞI DERECESİ
Kazanılmış hak aylık derecesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36. maddesinde belirtilen öğrenim durumlarına göre giriş ve yükselinebilecek derece ve kademeler arasında her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesinin öngörüldüğü bir derece sistemini ifade eder. Örneğin, lise mezunları 13. derecenin 3. kademesinden göreve başlar ve 3. derecenin son kademesine kadar yükselebilirler. Ancak, 37. madde uyarınca, belirli öğrenim durumlarına sahip ve belirli şartları yerine getiren memurların kazanılmış hak aylıkları kadro şartı aranmaksızın bir üst dereceye yükseltilebilir.
Bunun dışında, özel durumlar söz konusu olduğunda kazanılmış hak aylık derece ve kademeleri yükseltilebilir. Örneğin, teknik hizmetler veya sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfında görev yapan bazı unvanlardaki personelin memuriyete giriş derece ve kademelerine bir derece eklenir. Avukatlık stajını açıkta iken yapanlara iki, memuriyette iken yapanlara bir kademe ilerlemesi uygulanır. Ayrıca, yüksek lisans yapanlara bir kademe ilerlemesi, mesleği ile ilgili öğrenim dalında doktora yapanlara ise iki kademe ilerlemesi sağlanır.
3- EMEKLİ KESENEĞİNE ESAS AYLIK DERECESİ
Emekli keseneğine esas aylık derecesi, memurların 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 4/1-a (SSK), 4/1-b (Bağ-Kur) ve 4/1-c (Emekli Sandığı) maddeleri kapsamında geçen tüm hizmetleri üzerinden sigorta primi ödenerek geçirilen süreler için her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesinin öngörüldüğü derece sistemini ifade etmektedir.
Ancak bu sistem, Ekim 2008 öncesinde memuriyete giren ve haklarında 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulananlar için geçerlidir. Bu tarihten sonra memuriyete girenlerin, daha önce 4/1-a ve 4/1-b statüsündeki hizmetleri birleştirilebilse de, emekliliğe esas derece ve kademeyi artırmayacak ve kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde değerlendirilen süreler, kişinin aynı zamanda emekliliğe esas derece ve kademesi olarak dikkate alınacaktır.
Kadro derecesi, memurun atanmış veya işgal etmiş olduğu kadro unvanının derecesidir. Devlet Memurları Kanunu'nun ilgili maddelerinde belirtildiği üzere, kadrosuz memurlar çalıştırılamaz ve her memur, kendi sınıfının içindeki derecesinin altında bir derecenin görevinde çalıştırılamaz. Kadro dereceleri, genelde memurun atanmış olduğu görevin önemine ve sorumluluğuna bağlı olarak belirlenir.
Kazanılmış hak aylık derecesi ise, memurların hizmet süresi ve öğrenim durumlarına göre belirlenen derecedir. Her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi öngörülen bir sistemdir. Bu sistemde, memurun öğrenim durumuna, hizmet süresine ve aldığı disiplin cezalarına göre belirlenen bir derece ve kademe bulunmaktadır.
Emekli keseneğine esas aylık derecesi ise, memurların Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında geçirdikleri hizmet süreleri üzerinden belirlenen derecedir. Bu derece, memurun emekli olacağı zaman dikkate alınır ve emeklilik maaşının hesaplanmasında kullanılır.
Ödemeye esas derece ise, 657 sayılı Kanun'un ilgili maddelerinde detaylı olarak belirtilen bir derecedir. Bu derece, özellikle belirli hizmet sürelerine ve öğrenim durumlarına sahip memurlar için geçerlidir ve atandıkları görevin önemine ve sorumluluğuna bağlı olarak belirlenir. Ödeme esas derecesi, kazanılmış hak aylık derecesinden farklı olabilir ve memurun atanmış olduğu göreve göre değişkenlik gösterebilir.
Bu çerçevede, kamu personel sisteminde memurlar için dört farklı derece sistemi bulunmaktadır ve bu dereceler, memurun hizmet süresi, öğrenim durumu ve atanmış olduğu göreve göre belirlenir.
