Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) 2025 yılı için öngördüğü %5’lik enflasyon hedefiyle, piyasa tahminlerinde yer alan %17,5’lik oran arasındaki fark dikkat çekerken, gerçekleşmesi beklenen oranın %32’ye ulaşması ekonomi yönetimine dair soru işaretlerini artırıyor.
Uzmanlar, bu tablo karşısında hedeflerin mi yanlış belirlendiği, yoksa uygulanan para politikasının mı başarısız olduğu sorusunu gündeme taşıyor.
Ya Hedefler Yanlış Ya da Politikalar Uyumsuz
Ekonomistler, mevcut görünümde iki temel olasılığın ön plana çıktığını vurguluyor: Ya enflasyon hedef ve tahminleri baştan itibaren yanlış belirlendi ya da TCMB’nin bu hedeflere ulaşmak için uyguladığı para politikaları yetersiz kaldı. Hatta her iki unsurun da aynı anda yanlış olma ihtimali göz ardı edilmiyor.
Maliye Politikası Yeterli Desteği Sağlıyor mu?
2023 yılında bütçe açığının GSYH'nin %5,1'ine, 2024 yılında ise %4,7'sine ulaşması, söz konusu yıllarda maliye politikasının para politikasına yeterince destek sunmadığını ortaya koyuyor. Ancak 2025 için öngörülen daha düşük bütçe açığı (%3’ün altında), bu yıl itibarıyla maliye politikası tarafında destekleyici bir duruş sergilendiğine işaret ediyor.
Enflasyonun Neden Kontrol Altına Alınamadığına Dair 4 Temel Gerekçe
TCMB’nin, kurdaki artış ve uluslararası petrol fiyatlarının görece düşük seyrettiği bir dönemde dahi enflasyon hedefinden sapmasının ardında şu nedenler sıralanıyor:
-
Güven Sorunu: Kamuoyunun açıklanan enflasyon verilerine olan inancı zayıf, bu da açıklanan faiz oranlarının yeterli görülememesine neden oluyor.
-
Beklentilerin Kırılamaması: Verilere duyulan güvensizlik, enflasyon beklentilerinin kalıcı olarak düşmesini engelliyor.
-
Para Arzı Kontrolü: Merkez Bankası, piyasadaki likiditeyi yeterince sıkı biçimde kontrol edemiyor.
-
Kamu Harcamaları ve İsraf: Kamudaki harcama disiplininden uzak tutum, vatandaşta kalıcı enflasyonla mücadele edileceğine dair güveni azaltıyor.
Gerçekçi Hedef, Uyumlu Politika
Sonuç olarak, 20 yıllık deneyim ışığında öne çıkan temel çıkarım şu şekilde özetleniyor: Enflasyonla mücadelede başarı, yalnızca hedeflerin belirlenmesinde değil, bu hedeflere ulaşmak için kararlılıkla uygulanan doğru para ve maliye politikalarında yatmaktadır.
