Türkiye'de konut fiyatları ve kiralarının hızla yükselmesiyle birlikte, kiracılar ve ev sahipleri arasındaki anlaşmazlıklar da artıyor. Bu durum, mahkemelere taşınan birçok dava dosyasına yol açtı ve bu artan dosya sayısı nedeniyle daha hızlı çözüm almak adına "arabuluculuk sistemi" devreye girdi.
Ev sahipleri, kira gelirlerini artırmak için kendi haklarını kullanırken, kiracılar da haklarını korumak için araştırmalar yapıyor.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu tarafından korunan kiracı hakları şu şekildedir:
1. Kiracılar, Temmuz 2024'e kadar kiralara yalnızca yüzde 25 oranında zam yapılmasını kabul etmek zorundalar. Ev sahipleri, daha fazla zam talep edemezler. Bu tarihte uygulamanın devam edip etmeyeceği belirsizdir.
2. Kiracılar, taşındıkları konutlara veya dükkanlara verdikleri depozitoları, sözleşmede belirtilen demirbaşlar zarar görmedikçe geri alabilirler.
3. Kiracılar, konutlarındaki demirbaşların tamiratını yapmakla yükümlü değildirler. Bu tür masraflar ev sahiplerine aittir.
4. Bina masraflarından kaynaklanan tamirat ve tesisat giderleri ev sahipleri tarafından karşılanır. Kiracılar, sadece aydınlatma, su, doğalgaz gibi giderlerle ve aidatlarla ilgilenmekle yükümlüdürler.
5. Kiracılar, aynı konutta 5 yıl oturduklarında kira artışı yeniden değerlendirilebilir ve ev sahibine yeni bir kira sözleşmesi yapma hakkı tanınır. Ancak bu süreden önce, kira sözleşmesinde belirlenen oranda kira artırılabilir. Uyuşmazlık durumunda, ev sahibi kira bedelini belirlemek için dava açabilir.
6. Kiracılar, aynı dairede 10 yıl oturduklarında ev sahibi tahliye davası açma hakkına sahip olur. Ancak ev sahipleri, kiracıları yasada belirtilen zorunluluklar dışında kira sözleşmesi bitmeden evden çıkaramazlar.
7. Kira sözleşmeleri bir yıl sürelidir ve yenilenmediği takdirde, kiracılara bir yıl daha oturma hakkı verilir. Ev sahibinin bildirimde bulunmaması, sözleşmenin devam ettiği anlamına gelir.
8. Eğer kiracının oturduğu ev satılırsa, yeni sahip kiracının çıkmasını talep edebilir. Ancak yeni ev sahibi, eski kiracıya makul bir süre vermek zorundadır. Bu durumda, yeni sahip, kiracının çıkması için taşınmazı edindiği tarihten itibaren 1 ay içinde yazılı bildirim yapmalıdır. Ayrıca, konut sahibi, kiracıya taşınmazı boşaltması için 6 ay içinde ihtar çekmelidir. Belirtilen tarihlerin atlanması, kiracının lehine olan kuralı geçersiz kılar.
9. Kiracılar, konutlarını geç teslim aldıklarında, bu gecikmeden kaynaklanan zararlarını ev sahibinden talep edebilirler.
10. Kiracılar, konutta sorun yaşarlarsa, sorunun giderilmesi için ev sahibinden destek alabilirler.
11. Kiracılar, yazılı izin alarak ve tahribat yapmadan konutlarını başka bir kiracıya devredebilirler.
12. Kiracılar, sözleşme süresi bitmeden evden çıkabilirler. Ancak bu durumda, konutun kiralanacağı makul bir zamana kadar eski kiracı, sözleşme bitim tarihini aşmamak koşuluyla kira ödemeye devam etmelidir.
13. Kiracılar, ev sahibi sorumluluklarını yerine getirmediğinde sözleşmeyi feshedebilirler. Anlaşmazlık durumunda, kiracının yerleşim yeri mahkemesi yetkili mahkeme olacaktır.
14. Kiracılar, apartman yönetimi bildirgesinde aksine bir kayıt olmadığı sürece yönetici olabilir ve toplantılara vekalet alarak katılabilirler.
15. Kiracılar, konutta bulunan demirbaş ve mobilyalardan doğan zaman aşımı kayıplarından sorumlu tutulamazlar.
16. Kiracılar, ödemesini geciktirdiğinde veya tahliye taahhütnamesiyle tahliye işlemlerinde, tebligata 7 gün içinde itiraz etme hakkına sahiptirler.
