1. 2019-nCoV Hastalarının izlemi hangi odalarda yapılmalıdır?
2019-nCoV hastalığı olası veya kesin vakalarının hastaneye yatışlarında standart önlemlere ek olarak, temas ve damlacık önlemleri alınmalıdır.
Hastaneye kabul gerektiren vakalar, banyo ve tuvaleti içinde olan tek kişilik, havalandırılabilen odalara yerleştirilmelidir.
Hava resirkülasyonunun yapıldığı hastanelerde filtrelerin kontrolünün düzenli yapılması sağlanmalıdır.
Tek kişilik odalar bulunmadığı durumlarda kesin 2019-nCoV vakaları aynı odada kohort edilebilir, ancak olası 2019-nCoV vakalarının ayrı yatırılması tercih edilmelidir. Zorunlu hallerde ise olası 2019-nCoV vakaları aynı odada hasta yatakları en az 1m aralıklı olacak şekilde yerleştirilmelidir. Kohorta dahil edilen olası hastalar tıbbi maske kullanmalıdır.
Yoğun bakım ihtiyacı olan veya entübe edilen hastalar 3.düzey yoğun bakım ünitelerinde standart olarak bulunan izolasyon odalarında takip edilmelidirler.
Kullanılacak tıbbi malzemeler hastaya özel olmalı, oda dışına çıkarılmamalıdır. Hastalar arasında ortak malzeme kullanımına izin verilmemelidir. Eğer kullanılacak ekipman (örn. steteskop, ateş ölçer) birden fazla hastada kullanılıyor ise her hasta kullanımında temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir (örn. etil alkol %70).
2. El Hijyeni Nasıl Sağlanır?
Ellerde gözle görülür kirlenme varsa en az 20 saniye bol su ve sabunla yıkanır ve kağıt havlu ile kurulanır. Gözle görülür kirlenme yoksa su ve sabun yerine alkol bazlı el antiseptiği ile ovalanarak da el hijyeni sağlanabilir.
3. Hastalara yemek servisinde nelere dikkat edilmelidir?
Hasta odasına giren ancak hastaya temas etmeyecek olan yemek servis personelinin odaya girmeden önce tıbbi maske ve steril olmayan eldiven giymesi gereklidir. Hastaya veya çevresine temas olduğu durumda eldiven çıkarılmalı ve hemen el hijyeni sağlanmalıdır.
Hastalara yiyecekler kullan-at özelliğindeki kaplarda servis edilmelidir.
4. Bakım veren personelin “Kişisel Koruyucu Ekipmanları” nasıl olmalıdır?
Doğrulanmış bir vaka veya 2019-nCoV'den şüphelenilen bir vaka ile 1 metreden yakın temas halinde olan sağlık çalışanları, standart önlemlere ek olarak, temas ve damlacık önlemlerini almalıdır: Tıbbi maske, gözlük veya yüz koruyucu, uzun kollu steril olmayan önlük ve eldiven kullanılmalıdır. El hijyeni sağlanmalıdır.
5. N95 Maske Ne Zaman Takılmalıdır?
Aerosol oluşumuna yol açan işlemler yapılacağı her durumda; N95 veya FFP2 maske, gözlük veya yüz koruyucu, uzun kollu sıvı geçirmez steril olmayan önlük ve eldiven kullanılmalıdır.
6. Aerosol oluşumuna yol açan işlemler nelerdir?
Trakeal aspirasyon, bronkoskopi ve bronkoskopik işlemler, balgam indüksiyonu, entubasyon, solunum yolu numunesi alınması, otopsi ve ölü yıkama aerosol oluşumuna yol açan işlemlerdir.
7. Kişisel koruyucu ekipmanların (KKE)doğru kullanımı nasıl olmalıdır?
Sağlık çalışanları KKE'lerin doğru sırada takılması (önlük, maske, gözlük/göz koruyucu, eldiven) ve doğru sırayla güvenli bir şekilde çıkarılması (eldiven, gözlük/göz koruyucu, önlük, maske) için prosedürler izlemelidir. Bu prosedürler eğitimli bir gözlemci tarafından uygun gözetim altında gerçekleştirilmelidir. Takma ve çıkarma sırasında aktif bir şekilde yardım edilmesi, kazara kontaminasyon riskini en aza indirmek için bir seçenektir. KKE'nin çıkarılmasından hemen sonra el hijyeni sağlanmalıdır. 2019-nCoV hastalarını tedavi etmek için görevlendirilen personelin KKE'lerin uygun kullanımı konusunda eğitilmesini sağlamak önemlidir.
8. Bone kullanmak gerekli midir?
Hastayla temas sırasında saçların çevreye temas etmeyecek şekilde toplanmış olması istenir. Saçların kontamine olma olasılığı söz konusu ise bone kullanılabilir.
9. Hastaya yapılan ziyaretler nasıl olmalıdır?
Hasta ziyareti yasaklanmalıdır. Hasta odasına girişler sınırlandırılmalı, sadece hastanın bakımından sorumlu olan ve girişi gerekli olan personelin odaya girişine izin verilmelidir. Refakatçi gerekli ise tek kişi ile kısıtlanmalıdır. Refakatçilerin damlacık önlemlerine uygun KKE giymeleri sağlanmalıdır. Refakatçilerin kaydı tutulmalı ve 2019-nCoV kesin tanılı hasta ile son temasından sonra 14 gün boyunca 2019-nCoV semptomları açısından izlenmesi önerilmelidir.
10. Temizlik personeli hasta odasını temizlerken hangi önlemleri almalıdır?
Olası veya kesin 2019-nCoV hastasının odasını temizlerken tıbbi maske, gözlük/yüz koruyucu, steril olmayan önlük ve eldiven kullanılması ve işlem öncesinde ve sonrasında ellerin en az 20 saniye bol su ve sabunla yıkaması yeterlidir. N95/FFP2 maske kullanılması gerekmez.
11. Olası 2019-nCoV vaka tanımına uyan hasta ile karşılaşan ve kişisel koruyucu ekipman kullanmamış olan kişiler nasıl yönetilir?
Karşılaşma 1 metreden daha yakın temas şeklinde olmuşsa; doğrudan veya dolaylı olarak hastanın solunumsal sekresyonlarına maruz kalmış ise evde günlük semptom takibi yapılmak üzere gözlem altına alınır. Temas ettiği olası vakanın numune sonucu negatif gelirse gözlem sonlandırılır. Temas ettiği olası vakanın numune sonucu pozitif gelirse semptom takibi ile gözlem 14. güne kadar devam ettirilir. Semptom gelişen kişiler 2019-nCoV olası vaka tanımına uygun şekilde 2019-nCoV Hastalığı Rehberi’ne göre yönetilir.
12. Hastadan alınan solunum yolu örneği yere düştüğünde veya döküldüğünde, ortam nasıl bir uygulama ile güvenli hale gelir?
Eğer örnek sıvı karakterde ise; bu durum aerosol oluşturan işlem olarak kabul edilmelidir. Çevredeki görevli ve zorunlu olmayan herkes uzaklaştırılmalıdır. Olay kapalı ortamda olmuş ise çevredeki odaların kapıları kapatılmalı, ortam havalandırılmalı ve 2019-nCoV Hastalığı Rehberi’nde tarif edildiği şekilde temizlik yapılmalıdır. Temizliği yapan tek kişi olmalı ve temizlik esnasında N95/FFP2 maske, önlük, eldiven, gözlük/yüz koruyucu kullanılmalıdır.
Eğer örnek sıvı karakterde değilse (eküvyon çubuğu gibi); damlacık önlemleri alınarak (tıbbi maske, gözlük veya yüz koruyucu, uzun kollu steril olmayan önlük ve eldiven )2019-nCoV Hastalığı Rehberi’nde tarif edildiği şekilde temizlenmesi yeterlidir.
13. Hastaların atıklarını toplarken alınması gereken önlemler nelerdir?
Standart önlemlere ek olarak, temas ve damlacık izolasyonu önlemleri alınmalıdır. Bu önlemler kapsamında tıbbi maske, gözlük/yüz koruyucu, önlük, steril olmayan eldiven kullanılmalıdır ve işlem sonrasında mutlaka eller en az 20 saniye bol su ve sabunla yıkanmalıdır.
14. Çevresel temizlik ve atık yönetimi nasıl olmalıdır?
Çevre temizliği ve atık yönetimi ile ilgili personel uygun KKE kullanmalıdır. Hasta odalarının, mobilyaların ve hastaların sık dokunduğu yüzeylerin 2019-nCoV Hastalığı Rehberi’ne uygun olarak düzenli temizliği önerilir. Atıklar enfeksiyöz atık olduğundan tıbbı atık kutusuna atılır ve sağlık tesisi politikalarına ve yerel düzenlemelere göre bertaraf edilir.
15. Olası veya kesin 2019-nCoV hastası acil servis veya polikliniğe başvurduğunda, sağlık personelinin uygulaması gereken enfeksiyondan korunma ve kontrol önlemleri nelerdir?
Olası/kesin 2019-nCoV vakalarının mümkün olduğu kadar öncesinde bilgilendirme ile hastanede ayrı alanlara başvurmaları sağlanmalıya da olası vaka olduğu fark edildiği anda hastaya tıbbi maske takılarak ayrı bir odaya alınmalıdır. Bu hastaların muayene, tetkik ve bakımları sırasında ortamda gereken en a zsayıda kişi bulunmalı; tetkiklerde öncelik verilmesi sağlanmalı; mümkünse aynı personelin bakım vermesi sağlanmalıdır. Hasta muayenesi gibi 1 metreden yakın temas gerektiren işlem yapılacaksa standart önlemlere ek olarak temas ve damlacık izolasyonu önlemleri alınmalıdır. Bu önlemler kapsamında tıbbi maske, gözlük/yüz koruyucu, önlük, steril olmayan eldiven kullanılmalıdır ve işlem sonrasında mutlaka eller en az 20 saniye bol su ve sabunla yıkanmalıdır. Aerosol oluşumuna yol açan işlemler yapılacağı zaman N95 veya FFP2 maske, gözlük veya yüz koruyucu, uzun kollu suya dayanıklı steril olmayan önlük ve steril olmayan eldivenler kullanılmalıdır.
16. Kişisel koruyucu ekipman kullanılmasına rağmen olası veya kesin 2019-nCoV hastasıyla temas etmek bulaş riski taşır mı?
Rehberde önerildiği gibi kişisel koruyucu ekipmanın usulüne uygun şekilde kullanılması bulaşma riskini en aza indirir. Ancak yine de; 2019-nCoV enfeksiyonuolan hasta ile ilgilenen sağlık çalışanı kendisinde, hasta kişi ile temasından sonraki 14 gün içinde, akut hastalığı düşündürecek herhangibir bulgu veya semptom görürse mutlaka ilgili hekimlere haber verilmeli ve Olası Vaka Algoritmasına göre yönetilmelidir.
Eğer çalışan uygun KKE kullanmıyorken maruz kaldı ise temaslı kabul edilerek takibi ona göre yapılmalıdır.
17. Kesin 2019-nCoV vakalarına bakım veren personelin izlemi nasıl olmalıdır?
Kesin tanı almış 2019-nCoV vakalarına bakım sağlayan tüm personelin kaydı tutulmalıdır. 2019-nCoV vakalarına bakım veren personel, semptomlar açısından yakından izlenmelidir. Hasta kişi ile temasından sonraki 14 gün içinde, hastalığı düşündürecek herhangi bir bulgu veya semptom görürse mutlaka ilgili hekimlere haber verilir ve Olası Vaka Algoritmasına göre yönetilir.
