4857 sayılı iş kanununun 38. maddesinde işverene toplu sözleşmeyle veyahut işçi ile yapılan iş sözleşmesinde belirtilen sebepler dışında ücret kesme cezasının verilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
İşçi ücret kesme cezası; işveren tarafından toplu iş sözleşmesine istinaden istinaden veyahut işçi ile yapılan iş sözleşmesinde açıkça gösterilen sebeplerden dolayı (disiplin suçları ve benzeri) işçilerin aldığı ücretlerden ceza olarak yapılan kesintilere denilmektedir.
İşçinin ücretinden yapılacak ücret kesintisi, disiplin suçuna istinaden yapılması kararlaştırılmış ise bu durum işçiye anında bildirilmesi gerekmektedir. İşçinin disiplin suçundan dolayı ücretinden yapılacak kesinti bir ayda iki yevmiyesinden fazla veyahut parça başına yapılan iş miktarına göre değerlendirildiğinde ise işçiye ödenen ücretler de işçinin iki günlük kazancindan fazla yapılamaz.
Diğer taraftan işçinin ücretinden yapılan kesinti tutarı çalışma ve Sosyal güvenlik Bakanlığının belirlediği banka hesap numarasına işçilerin eğitim ve sosyal hizmetleri için kullanılmak üzere gönderilmesi gerekmektedir. Bu ücretin gönderilmesinde Türkiye'de kurulu bulunan bir banka ve bu bankanın mevduat kabul etme yetkisine haiz olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Ayrıca kesinti tutarının en geç bir ay içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın belirlediği hesap numarasına yatırılması gerekmektedir. Diğer taraftan işverenler, işçilerinden kestikleri ücret kesintilerini ayrı bir hesapta kayıt altına almaya mecburdur. İşçi ücret kesintilerinden dolayı birikmiş olan paraların nerelere ve ne şekilde harcanacağını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Başkanlık edeceği ve işçi temsilcilerinin de bulunması zorunlu bir kurul tarafından karara bağlanmaktadır. Bu Kurulun kimlerden belirleneceği nasıl ve hangi esaslar da görev yapacağı bir yönetmelikle gösterilmesi gerekmektedir.
İşçi ücret kesintileri ile ilgili olarak işverenler, toplu sözleşme maddeleri veya iş sözleşmesinde açıkça belirtilmiş sebepler dışında işçinin ücretinden para kesme cezası uygulayamazlar.
1-İşçi ücret kesme cezası hangi durumlarda verilir?
İşveren tarafından toplu iş sözleşmesinde belirtilen hususlar ya da işçi ile yapılan iş sözleşmesinde önceden belirlenmiş yazılı sebeplerin gerçekleşmesi halinde işçinin ücretinden para kesme cezası uygulaya bilmektedir.
2-İşçi ücret kesme cezası en fazla kaç günlük olmaktadır?
İşçi ücretlerinden yapılacak ücret kesim cezası bir ayda en fazla iki günlük yevmiyeleri kadar olabilmektedir, fazlası olamaz.
3-Ücret kesme cezası alan işçi Bilgilendirilmeli midir?
İşçinin disiplin suçundan dolayı aldığı ücret kesme cezası sonucunda, cezanın neden verildiği açıkça belirtilerek işçiye bildirim yapılması zorunludur.
4-İşçiden kesilen ücret kesme cezası tutarları ne yapılmaktadır?
İşçilerden yapılan ücret kesme cezası sonucunda biriken tutarlar bir ay içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının belirlediği bir banka hesap numarasına yatırılması gerekmektedir. Ayrıca işverenler bu paraların ayrı bir hesabını da tutmakla yükümlüdür. İşçilerden kesilen ücret kesme cezaları sonrasında biriken paralar yine işçilerin eğitimleri ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının başkanlık edeceği ve işçi temsilcilerinin de bulunduğu bir kurul tarafından karara bağlanmaktadır.
5-İşçinin bir yıl içerisinde en fazla kaç günlük yevmiyesi kesilebilir?
İşçilerin bir yıl içerisinde en fazla 24 günlük ücreti ceza olarak kesilebilir. 24 günden fazla yapılacak kesintiler iş kanunu hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.
6-İşçiden kesilen ceza ücretinden vergi ve sigorta primi kesilir mi?
Ücret kesme cezası alan işçi sonuç itibari ile iş yerine gelerek mesaisini yapmasından dolayı işçinin sigorta prim ödeme gün sayısında herhangi bir eksik bildirim de bulunulamaz. İşçinin ücretinden kanunun belirlediği esaslar çerçevesinde yapılan vergi sigorta ve benzeri yasal kesintiler düşüldükten sonra işçiye ödenmesi gereken net ücreti işçinin banka hesabına yatırılır.
Örneğin: 2022 yılının mart ayında Ali ismindeki işçiye, iş sözleşmesinde yazılı olarak önceden belirlenen hususlara dikkat etmediğinden dolayı iki günlük ücret kesme cezası verilmiştir. İşçi Ali’nin sigorta prim ödeme gün sayısı SGK bildiriminde kaç gün olarak gösterilmesi gerekmektedir?
Cevap: Ali ismindeki işçinin ilgili döneme ait sigorta bildirimi yapılırken 30 gün üzerinden SGK bildirimi yapılması gerekir. Ücret kesme cezası aldı iki gün için sigortalı olduğu gün sayısı eksik gösterilemez. Yani Ali ismindeki işçiye 28 gün olarak SGK bildirimi yapılamaz, 30 gün üzerinden yapılması gerekmektedir. Çünkü işçi hali her ne kadar ceza almış olsa da iş yerine fiilen gelerek mesaisini yapmıştır.
7- Ücret kesme cezalari Çalışma Bakanlığı’nın hangi hesabına yatırılır?
4857 sayılı iş kanununun 38. maddesi gereğince önceden belirlenen disiplin suçu işlemesi nedeniyle işçinin ücretinden kesilen tutarın yatırılacak banka;
Maliye Bakanlığı ÇSGB Merkez Saymanlık Müdürlüğü İşçi Ücretlerinden Kesilen Ceza Paraları Hesabı
T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Emek Şubesi - ANKARA
Hesap No: 972628305001
IBAN No : TR 95 0001 0007 6597 2628 3050 01
Vergi No : 8150999545 / Merkez Saymanlık Maltepe Vergi Dairesi
8-İşçilerin işe gelmemesinden kaynaklı ücretlerinin ödenmemesi ücret kesme cezası olarak nitelendirilebilir mi?
Bu durum uygulamada sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. İşverenler genellikle mesaisine gelmeyen işçiye ceza uygulaması olarak işe gelmediği günlere ilişkin ücretlerini keserek ücret ödemesi yapmaktadırlar. İşveren tarafından bu şekilde yapılan uygulama ise 4857 sayılı iş kanununun 38. maddesinde belirtilen ücret kesme cezası uygulaması kapsamına girmez. İşe gelmeme sonucu ücretin ödenmemesi ile işçiye ücret kesme cezası uygulanması birbirinden farklı konulardır.
9-Ücret kesme cezası sonucu biriken paraların kullanılacağı yerler nerelerdir?
Ücret kesme cezası sonucunda işverenler tarafından biriktirilen tutarlar daha önce de belirttiğimiz üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının başkanlık edeceği bir kurul tarafından yine işçilerin mesleki eğitimleri, iş sağlığı ve güvenliği konularındaki eğitimlerin ve sosyal hizmetleri için kullanılmak üzere değerlendirilmesi zorunludur. Bunun yanında işçilere hizmet edecek eğitim tesislerinin yapımı bu tesislerin tesisatı ve işletilmesi için de ücretten kesme cezaları sonucunda biriken para kullanılabilmektedir.
Bunların yanında; yukarıda belirtilen amaçlar için kullanılmak üzere biriken ceza paraları;
*2821 sayılı sendikalar kanunu gereğince faaliyet gösteren sendika ve konfederasyonları,
*İşçi mesleki eğitimi veyahut iş sağlığı ve güvenliği hususlarında hizmet veren kamu kuruluşlarına,
*İşçilerin sosyal hizmetleri ile ilgili hizmet veren kamu kuruluşlarının
hesaplarına yardım niteliğinde gönderilmektedir.
İşçilere hizmet veren bu kamu kuruluşları yardım isteğinde bulunduklarından; alacaklari yardım tutarlarını kullanacakları eğitim ve Sosyal hizmet faaliyetleri için hazırladıkları plan, proje ve programlarını çalışma ve Sosyal güvenlik bakanlığının başkanlık ettiği kurulum Ocak ayı içerisindeki toplantısı ile ilgili istekleri için en geç bir önceki yılın 30 Kasım tarihine kadar bakanla göndermek zorundadırlar.
Kurul tarafından incelenen plan, proje ve programların gerçekleşmesi için uygun bulunanlar için yardım kararı alınır. Bu karar alınırken programın amacı, gerçekleşme süresi ve programdan faydalanacak işçi sayısı öncelikli olarak değerlendirilmektedir.
10-İşçi ücret kesme cezası ne mevzuata uygun olmadan yapanlara ne kadar ceza verilir?
4857 sayılı iş kanununun 38. maddesinde açıkça belirtilen hükümlere aykırı olarak, işçiye ücret kesme cezası uygulayan veyahut yaptığı ücret kesintisinin sebebini ve hesabını bildirmeyen işverenler veyahutta işveren vekillerine 2022 yılı itibari ile güncel para cezası olarak 1559 TL ceza uygulanmaktadır.
